Κλείστε τον υπολογιστή σας έστω και για μια μέρα την εβδομάδα

Το βιβλίο του Νίκολας Καρ προχωράει ακόμα παραπέρα. «Οι λέξεις του συγγραφέα», λέει ο Καρ, «λειτουργούν σαν καταλύτες στο μυαλό του αναγνώστη, εμπνέοντας νέες εμβαθύνσεις, συσχετισμούς και διοράσεις». Και ακόμα πιο σημαντικό ίσως είναι πως μόνο μέσα από το αργό διάβασμα μπορεί η μεγάλη λογοτεχνία να καλλιεργηθεί στο μέλλον. Οπως γράφει ο Καρ, «η ίδια η ύπαρξη του προσεκτικού, κριτικού αναγνώστη προσφέρει το κέντρισμα για τη δουλειά του συγγραφέα. Δίνει στον λογοτέχνη την αυτοπεποίθηση να εξερευνήσει νέες μορφές έκφρασης, να ακολουθήσει δύσκολα και απαιτητικά μονοπάτια σκέψης, να ριψοκινδυνεύσει σε αχαρτογράφητες και ενίοτε επικίνδυνες περιοχές».

Επιπλέον, όπως υποστηρίζει η Τρέισι Σίλεϊ,
η φιλολογική μπλόφα του Μπαγιάρ απλώς συσκοτίζει ένα μεγαλύτερο πρόβλημα: τη διάβρωση της ικανότητάς μας για συγκέντρωση, όπως υπογραμμίζεται στο βιβλίο του Καρ. Η Σίλεϊ σημειώνει ότι έπειτα από συζητήσεις με τους φοιτητές της διαπίστωσε ότι «οι περισσότεροι δεν μπορούν να συγκεντρωθούν στο διάβασμα ενός κειμένου πάνω από 30 δευτερόλεπτα ή ένα λεπτό τη φορά. Εκπαιδευόμαστε στο αποσπασματικό διάβασμα από τη νέα τεχνολογία». Αντίθετα, όμως, με τον Γκρεγκ Γκάραρντ, δεν θέλει να περικόψει την ποσότητα διαβασμάτων που αναθέτει στους φοιτητές της. «Δεν θέλω απλώς να ρίξω κάτω την πετσέτα», λέει.

Η Σίλεϊ βρίσκει έναν απρόσμενο σύμμαχο στον Χένρι Χίτσινγκς, ο οποίος -ως συγγραφέας ενός βιβλίου με τον τίτλο «Πώς να μιλάτε πραγματικά για βιβλία που δεν έχετε διαβάσει» (2008) - θα μπορούσε αρχικά να θεωρηθεί οπαδός του Μπαγιάρ. «Παρά το θέμα του βιβλίου μου», λέει ο Χίτσινγκς, «δεν μ’ αρέσουν οι μπλόφες και τα κόλπα. Το βιβλίο μου είναι μια συνηγορία στο γεγονός ότι το διάβασμα έχει μεγάλη σημασία. Εχει την πρόθεση να ενθαρρύνει τους υποψήφιους μπλοφαδόρους να προχωρήσουν πέρα από την μπλόφα, αν και το κάνει με τη δικαιολογία ότι τους εξοπλίζει για λογοτεχνικές μάχες».

Ο Χίτσινγκς πιστεύει επίσης ότι η πόλωση αργό-γρήγορο διάβασμα είναι κάπως ιδεαλιστική. «Ολοι έχουμε διαφορετικές μεταμφιέσεις ως αναγνώστες. Αν, π.χ., διαβάζουμε Τζέιμς Τζόις, το αργό διάβασμα είναι το πιο κατάλληλο. Αν όμως διαβάζουμε τις οδηγίες για ένα καινούργιο πλυντήριο, η ταχύτητα δεν έχει σημασία». Συμφωνεί πάντως ότι το Ιντερνετ αποτελεί μέρος του προβλήματος. «Μας συνηθίζει σε νέους τρόπους να διαβάζουμε, να κοιτάζουμε και να καταναλώνουμε», λέει, «και κατατεμαχίζει το περιθώριο προσοχής μας». Υποστηρίζει επίσης ότι «το πραγματικό θέμα με το Ιντερνετ είναι ίσως ότι διαβρώνει την αίσθηση του εαυτού, την ικανότητα για το είδος της μοναχικής ευχαρίστησης που δίνει το διάβασμα από τότε που υπάρχει το τυπωμένο βιβλίο».

Η λύση στο πρόβλημα

Τι πρέπει να γίνει λοιπόν; Ολοι οι υπέρμαχοι της αργής ανάγνωσης με τους οποίους μίλησα γνωρίζουν ότι η ολική απόρριψη του Ιντερνετ είναι μη ρεαλιστική, πολλοί όμως πιστεύουν ότι η προσωρινή αποδέσμευση από την τεχνολογία είναι η απάντηση. Οι φοιτητές της Τρέισι Σίλεϊ, για παράδειγμα, έχουν προτείνει να κλείνουν τον υπολογιστή τους μια μέρα τη βδομάδα. Με δεδομένο όμως τον ρυθμό με τον οποίο ζούμε οι περισσότεροι, έχουμε στ’ αλήθεια καθόλου χρόνο; Ο Γκάραρντ πιστεύει πως ναι. «Δεν είμαι λουδίτης -αυτή τη στιγμή είμαι στο iPhone τσεκάροντας το ταχυδρομείο μου- αλλά καταφέρνω πάντα να κάνω “διακοπές” μέσα στην εβδομάδα: τέσσερις πέντε ώρες με το Ιντερνετ αποσυνδεμένο».

Εν τω μεταξύ, ο Τζέικομπ Νίλσεν -ο γκουρού του Ιντερνετ πίσω από τα στατιστικά στοιχεία που αναφέραμε στην αρχή- πιστεύει ότι το iPad ίσως είναι η απάντηση: «Είναι ευχάριστο και διασκεδαστικό και δεν θυμίζει δουλειά». Αλλά αν και ο Τζον Μιεντέμα πιστεύει ότι τα iPad και τα Kindles είναι «καλός ενδιάμεσος σταθμός, ιδιαίτερα αν βρίσκεσαι στον δρόμο», δεν υπάρχει τίποτα που να υποκαθιστά ορισμένες πλευρές του χάρτινου βιβλίου. «Το δέσιμο του βιβλίου αιχμαλωτίζει μια εμπειρία ή μια ιδέα σε συγκεκριμένο χώρο και χρόνο». Και η προσωπική σχέση με το βιβλίο συνεχίζεται όταν τελειώσει το διάβασμα και πάρει τη θέση του στα ράφια της βιβλιοθήκης.
Προσωπικά, δεν ξέρω αν θα μπορούσα να μείνω για πολύ εκτός σύνδεσης με το Ιντερνετ. Ακόμα και γράφοντας αυτό το άρθρο έκανα περιηγήσεις ανάμεσα σε ιστοσελίδες, χωρίς να στέκομαι πουθενά για πολύ. Το διάβασμα μέσα στο Διαδίκτυο έχει ενσωματωθεί στην καθημερινότητά μου. Διαβάζω μελέτες και άρθρα σε PDF και νιώθω πιο άνετα να κοιτάζω τις ειδήσεις από διάφορες πηγές παρά να στηρίζομαι σε μια μόνο γραπτή πηγή. Υποψιάζομαι ότι πολλοί αναγνώστες βρίσκονται στην ίδια κατάσταση.

Αν όμως, όπως εγώ, θέλετε πότε-πότε να διαβάσετε πιο αργά, υπάρχει διαθέσιμη βοήθεια. Μπορείτε να «κατεβάσετε» μια ψηφιακή εφαρμογή που αποκαλείται Freedom και σας επιτρέπει να διαβάζετε με την ησυχία σας κόβοντας τη σύνδεση με το Ιντερνετ. Ή, αν θέλετε να αφαιρέσετε τις διαφημίσεις και άλλες περισπάσεις από την οθόνη σας, μπορείτε πάντα να κατεβάσετε το εκτός δικτύου Instapaper για το iPhone σας. Αν ακόμα διαβάζετε, δηλαδή.

Πηγή: Καθημερινή
Σχετικό θέμα: Το «αργό διάβασμα» γίνεται κίνημα

.